SKKN Xây dựng, sử dụng sơ đồ khái nệm trong giảng dạy Sinh học Lớp 12 phần di truyền học

Bộ môn sinh học là khoa học về sự sống, có mối liên hệ chặt chẽ giữa vật chất và các quá trình trong thế giới sống. Trong giảng dạy hiện nay, người thầy không chỉ đơn thuần truyền đạt kiến thức mà có nhiệm vụ quan trọng hướng dẫn học sinh lĩnh hội kiến thức khoa học cơ bản của bộ môn, trang bị cho các em kỹ năng có nhận thức hành động phù hợp, biết cách tự học. Một trong nhiệm vụ quan trọng trong quá trình dạy học là phải hình thành, phát triển các khái niệm một cách hệ thống và có kế hoạch. Sự phát triển các khái niệm trong dạy học sinh học được quy định bởi nội dung chương trình cũng như bởi tính logic trong kết cấu của các chuyên mục. Giáo viên là người hướng dẫn các em phát hiện ra tính logic ấy, xác định đúng yêu cầu trong việc nắm khái niệm đó trong từng chương, từng bài và đặt khái niệm đó vào mối liên hệ với những khái niệm khác trong nội dung môn học và liên môn. Một trong những vấn đề quan trọng đễ giải quyết vấn đề nêu trên đó là xây dựng, sử dụng sơ đồ trong dạy học.

Trong chương trình sinh học lớp 12 ban cơ bản, phần di truyền là phần khó, kiến thức trừu tượng, nhiều khái niệm thành phần. Do đó, học sinh khó tiếp cận và khó hiểu rõ bản chất vấn đề, khả năng vận dụng còn hạn chế. Trong thời gian công tác giảng dạy tại trường THPT Số 1 Bắc Hà tôi nhận thấy khả năng nắm bắt, tự học lĩnh hội kiến thức phần di truyền của nhiều học sinh lớp 12 còn nhiều khó khăn. Vấn đề đặt ra làm thế nào để khi giảng dạy phần di truyền học sinh thấy dễ hiểu, nhớ lâu, có khả năng tự học, nắm chắc các khái niệm trong hệ thống logic của bộ môn, biết vận dụng kiến thức liên môn? Từ thực tiễn đó cùng với yêu cầu trong đổi mới phương pháp giảng dạy, kiểm tra đánh giá, nên việc dùng sơ đồ trong dạy học sẽ giúp các em thấy được mối quan hệ tổng thể, biện chứng giữa các thành phần kiến thức mà các em cần lĩnh hội. Nếu sử dụng bản đồ khái niệm trong giảng dạy môn Sinh học sẽ giúp học sinh nắm được những khái niệm chìa khóa và mối quan hệ giữa chúng theo một hệ thống. Điều này giúp các em sẽ hiểu hơn, nhớ lâu hơn, biết cách làm việc khoa học hơn. Mặt khác sơ đồ khái niệm còn giúp giáo viên truyền tải rõ ràng và tổng quát về chủ đề nào đó và mối quan hệ giữa chúng với người học.. Nên việc dùng sơ đồ khái niệm trong dạy học sẽ giúp các em thấy được mối quan hệ tổng thể, biện chứng giữa các thành phần kiến thức mà các em cần lĩnh hội.

Nếu sử dụng sơ đồ sẽ giúp các em lĩnh hội kiến thức một cách chủ động hơn, định hướng cho các em cách học, qua đó nâng cao tính sáng tạo, khả năng chủ động làm việc ở các em. Xuất phát từ những lý do trên nên tôi đã chọn đề tài:

“ Xây dựng, sử dụng sơ đồ khái nệm trong giảng dạy sinh học lớp 12 phần di truyền học”