SKKN Ứng dụng sơ đồ tư duy nhằm nâng cao chất lượng dạy – học Phần I “Công dân với việc hình thành thế giới quan và phương pháp luận khoa học” môn Giáo dục công dân Lớp 10 – THPT

Xu hướng chung hiện nay trong phương pháp giáo dục là người giáo viên không còn đóng vai trò là người truyền thụ tri thức mà là người hướng dẫn cho học sinh tự tìm lấy tri thức, không những dạy cho học sinh tri thức mà còn dạy cho học sinh cách chiếm lĩnh tri thức đó. Để đạt được điều đó chúng ta phải đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tối đa tính tích cực, chủ động, sáng tạo và độc lập của học sinh, đặc biệt là phát triển cho học sinh năng lực tư duy logic, khái quát hóa, trừu tượng hóa, hệ thống hóa kiến thức để lĩnh hội kiến thức một cách dễ dàng nhất. Đổi mới phương pháp dạy học nhằm tạo ra những con người năng động, sáng tạo, có khả năng thích ứng nhanh với môi trường xã hội đang trên đà phát triển nhanh chóng hiện nay, phù hợp với quá trình hội nhập về mọi mặt của đất nước và đặc biệt là có khả năng tư duy logic để nắm bắt được những thành tựu khoa học tiên tiến trên thế giới.
Có rất nhiều phương pháp dạy học tích cực được ứng dụng nhằm thực hiện mục đích trên, trong đó có phương pháp dạy học theo sơ đồ tư duy. Qua tìm hiểu bản thân tôi thấy rằng sơ đồ tư duy là một phương pháp mới có nhiều ứng dụng trong quá trình dạy học: Dùng để sơ đồ hóa, hệ thống hóa, cấu trúc hóa nội dung bài học, hệ thống hóa toàn bài học để củng cố bài học, hệ thống hóa toàn chương để ôn tập chương, hướng dẫn học sinh tự học, ngoài ra sơ đồ tư duy còn có phần mềm ứng dụng thiết kế sơ đồ tư duy có thể đưa được những hình ảnh cùng những màu sắc sống động, giúp cho khả năng ghi nhớ, khái quát hóa của học sinh đạt hiệu quả cao.
Như vậy, thông qua sơ đồ tư duy kiến thức được sơ đồ hóa một cách trực quan, cụ thể, có thể đưa được những hình ảnh gắn liền với nội dung nhờ đó học sinh tiếp thu kiến thức một cách dễ dàng, chính xác và hiệu quả, ghi nhớ nội dung học tập một cách sâu sắc và bền vững. Không những thế sơ đồ tư duy còn kích thích khả năng tư
duy hệ thống và năng lực tự học, tìm tòi, sáng tạo của học sinh, giúp tái hiện và vận dụng kiến thức một cách linh hoạt phù hợp với loại hình kiểm tra trắc nghiệm. Một đặc điểm nổi bật nữa đó là sơ đồ tư duy có khả năng hệ thống hóa cả một bài, một chương, vì thế rất có ưu thế cho việc ôn tập và cũng cố kiến thức – đây là một ưu điểm lớn của nó so với các phương pháp sơ đồ hóa khác. Đặc biệt là ứng dụng rất hiệu quả trong dạy học theo nhóm.
Trong quá trình phát triển sơ đồ tư duy cũng đã được một số nhà sư phạm nghiên cứu và ứng dụng, đã có nhiều môn học ứng dụng đặc biệt là trong môn văn thu được những kết quả đáng kể. Mặc dù sơ đồ tư duy có nhiều ưu điểm, nhưng trong chương trình dạy học ở phổ thông sơ đồ tư duy vẫn chưa được chú trọng và phát huy hết
được những ưu điểm của nó. Và đăc biệt là trên thực tế vẫn chưa có đề tài nào nghiên cứu việc ứng dụng sơ đồ tư duy vào trong giảng dạy môn giáo dục công dân lớp 10