SKKN Nâng cao hứng thú học tập bộ môn Sinh học của học sinh thông qua tổ chức tốt các tiết thực hành trên lớp

Theo quan điểm giáo dục hiện đại, dạy học là một quá trình tương tác, trong đó “học” là một hoạt động trung tâm. Và người học – đối tượng của hoạt động “dạy”, đồng thời là chủ thể của hoạt động “học” – được cuốn hút vào các hoạt động học tập do giáo viên tổ chức và chỉ đạo, thông qua đó tự lực khám phá những điều mình chưa rõ, chưa có chứ không phải thụ động tiếp thu những tri thức đã được giáo viên sắp đặt.

Vì thế, việc đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) để học sinh chủ động, tích cực, sáng tạo trong học tập là một vấn đề cần thiết và không thể thiếu được. Bởi chỉ có đổi mới PPDH chúng ta mới góp phần khắc phục những biểu hiện trì trệ nghiêm trọng trong giáo dục hiện nay; chỉ có đổi mới PPDH chúng ta mới góp phần quan trọng nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo và chỉ có đổi mới PPDH chúng ta mới tham gia được vào “sân chơi” quốc tế trong việc nâng cao chất lượng giáo dục và tiếp cận phương pháp giáo dục mới theo quan điểm giáo dục hiện đại.

Kết hợp tốt học đi đôi với hành, học tập gắn liền với lao động sản xuất, thực nghiệm và nghiên cứu khoa học, gắn nhà trường với xã hội, áp dụng những phương pháp dạy học hiện đại để bồi dưỡng cho học sinh năng lực sáng tư duy sáng tạo”. Để có được điều đó cần đến vai trò rất quan trọng của người thầy. Thầy phải là người có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ vững vàng, có lòng nhiệt tình, tâm huyết nghề nghiệp, bên cạnh đó thầy phải biết vận phù hợp các PPDH với từng kiểu bài, từng nội dung kiến thức để giúp học sinh vận dụng tốt kiến thức lí thuyết vào thực hành và thực tiễn cuộc sống.

Sinh học là môn khoa học thực nghiệm, khoa học mở luôn luôn mới, kiến thức sinh học chủ yếu được hình thành bằng phương pháp quan sát, mô tả, tìm tòi thực nghiệm. Mỗi một tiết học, một kiểu bài lên lớp đòi hỏi phải có những phương pháp khác nhau, phù hợp với mục tiêu, yêu cầu của bài, làm sao để phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh.

Thực hành - Thí nghiệm là một trong những phương pháp quan trọng để tổ chức học sinh nghiên cứu các hiện tượng sinh học. Đây là mô hình đại diện cho hiện thực khách quan, là cơ sở xuất phát cho quá trình nhận thức của học sinh, là cầu nối giữa lí thuyết và thực tiễn.

Quan sát và thí nghiệm đòi hỏi phải có những thiết bị dạy học như tranh ảnh, mô hình, các mẫu vật tự nhiên và các phương tiện thiết bị phục vụ cho việc tiến hành các thí nghiệm. Quan sát và thí nghiệm không chỉ cho phép HS lĩnh hội tri thức một cách sâu sắc, vững chắc mà còn tạo cho các em một động lực bên trong, thúc đẩy các em thêm hăng say học tập.

Tuy nhiên, dạy Thực hành - Thí nghiệm trong chương trình sinh học là một vấn đề rất khó, để dạy thành công một bài thực hành đòi hỏi người giáo viên phải tìm tòi, nghiên cứu phương pháp phù hợp và qua thử nghiệm mới có thể thành công. Tuy nhiên khả năng thành công của mỗi tiết dạy còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố.

Ở nhiều trường THPT, các bài thực hành trong sách giáo khoa thường ít được giáo viên chú trọng quan tâm, chủ yếu cho HS tự nghiên cứu sách giáo khoa hoặc quan sát đoạn phim thực hành có sẵn trên mạng, .... Trong những năm gần đây, kiến thức phần thực hành đã được đưa vào nội dung của thi học sinh giỏi các cấp. Tuy nhiên, nhiều học sinh còn lúng túng, kĩ năng thực hành chưa thành thạo, chưa phát huy được hết năng lực của mình và chưa tạo được sự say mê, hứng thú trong trong học tập bộ môn Sinh học của học sinh.