SKKN Giúp học sinh nâng cao hiệu quả học tập lịch sử ở trường THPT thông qua việc vận dụng kiến thức liên môn Văn học, Địa lí

Lịch sử là một trong những môn học có ưu thế đặc biệt trong việc phát triển con người toàn diện: “...giàu lòng yêu nước, có ý thức làm chủ...có tri thức, sức khỏe, lao động giỏi; sống có văn hóa, nghĩa tình; có tinh thần quốc tế chân chính”. Đây là hành trang cần thiết để hình thành nhân cách con người và văn hóa Việt Nam, giúp thế hệ trẻ vươn lên trong cuộc sống và hội nhập với thế giới » (Trích nguồn Internet).

Việc học là quan trọng đối với con người ở mọi thời đại. Học mọi nơi, mọi lúc, học bằng mọi nguồn tài liệu và kênh thông tin khác nhau, học rộng, hiểu sâu, biết được nhiều nguồn tri thức của nhân loại. Kể từ khi các phương tiện thông tin đại chúng và hệ thống thông tin liên lạc phát triển, việc dạy và học đã có nhiều thuận lợi. Một vấn đề thiết thực hiện nay tôi thấy là: các môn học trong chương trình phổ thông đã bao quát một cách khái quát những vấn đề cơ bản đời sống kinh tế, chính trị, xã hội của con người. Các môn học trong chương trình không hề tách rời, mà liên quan, bổ trợ lẫn nhau, cùng là tri thức do con người sáng tạo ra trong quá trình lao động sản xuất, qua lịch sử phát triển. Đối với các em học sinh, nhận thức được nguồn tri thức trên nhiều mặt, từ tri thức về khoa học tự nhiên đến tri thức về khoa học xã hội và nhân văn, là điều rất cần thiết, giúp các em có cách nhìn toàn diện, nhận thức sâu sắc về tự nhiên, về xã hội loài người, về thế giới.

Tri thức của loài người mênh mông, vô tận. Tri thức về lịch sử nói riêng bao hàm những vấn đề từ quá khứ nhiều triệu năm đến hiện tại và dự đoán cả tương lai. Cái hay của nguồn tri thức lịch sử là ở chỗ, lịch sử diễn ra khi nào (yếu tố sử, liên quan đến ai...), ở đâu (yếu tố địa lý), có ý nghĩa như thế nào, có giá trị gì (yếu tố luận, có liên quan kiến thức văn học). Vậy, muốn nhận thức tốt nguồn tri thức đó cần phải bằng nhiều con đường, phải liên hệ, vận dụng cả kiến thức trong lẫn ngoài môn học để hiểu biết về nó sâu hơn, rộng hơn, bao quát, toàn diện hơn. Hay nói khác đi, để nắm được tri thức lịch sử, chúng ta cần phải hiểu về sử, đồng thời sử dụng một số môn học liên quan để nhận thức tốt hơn về nó, trong đó có văn học, địa lý.

Nhiều người hay nói rằng «Văn sử bất phân». Tôi không lập luận câu này đúng hay sai, hoặc đúng một phần, hoặc sai một phần. Chỉ biết chắc chắn một điều rằng trong văn có sử, trong sử có văn, nhưng văn không hẳn là sử và ngược lại. Nhiều khi muốn đánh giá các vấn đề lịch sử một cách chính xác, khoa học, đúng quan điểm phải một phần dựa vào yếu tố văn học, hoặc khi muốn hiểu đúng một vấn đề văn học phải dựa vào một sự kiện lịch sử cụ thể, có thật. Vậy thì, văn và sử sẽ là nguồn bổ trợ cho nhau khi nhận thức vấn đề.

Để làm tốt bài thi lịch sử cũng như đánh giá tình hình kinh tế, chính trị, xã hội trong nước và thế giới, xu thế phát triển của loài người, đòi hỏi người học phải vận dụng một phần kiến thức môn địa lý. Chẳng hạn, khi nhận thức về sự phát triển của nước Mĩ, một nguyên nhân quan trọng học sinh cần phải biết là vị trí địa lý thuận lợi, nguồn tài nguyên phong phú ...