Sáng kiến kinh nghiệm Quản lý, nâng cao chất lượng môn Toán Lớp 4 (Phần phân số)

Trong các buổi họp tổ chuyên môn bản thân tôi đã hướng dẫn giáo viên tổ khối 4 tìm hiểu kỹ các phương pháp dạy học Toán ở Tiểu học nói chung và phương pháp dạy học Toán 4 nói riêng, để giúp giáo viên vận dụng vào thực tế giảng dạy ở từng lớp, từng đối tượng cho phù hợp nhằm mục đích nâng cao chất lượng dạy và học.

Phương pháp dạy học Toán ở Tiểu học là sự vận dụng các phương pháp dạy học toán nói chung cho phù hợp với mục tiêu, nội dung, các phương tiện và các điều kiện dạy học.

Định hướng chung của phương pháp dạy học Toán 4 là dạy học trên cơ sở tổ chức và hướng dẫn các hoạt động học tập tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Cụ thể là giáo viên phải tổ chức, hướng dẫn cho học sinh hoạt động học tập với sự trợ giúp đúng mức, đúng lúc của sách giáo khoa Toán 4 và các đồ dùng dạy và học toán, để từng học sinh (hoặc từng nhóm học sinh) tự phát hiện và tự giải quyết vấn đề của bài học, tự chiếm lĩnh nội dung học tập rồi thực hành, vận dụng các nội dung đó theo năng lực cá nhân của học sinh.

Toán 4 kế thừa và phát huy những ưu điểm của các phương pháp dạy học toán đã sử dụng ở các lớp trước, đặc biệt là lớp 3 nhằm tiếp tục tăng cường vận dụng các phương pháp dạy học giúp học sinh biết tự nêu các nhận xét, các quy tắc, các công thức,…ở dạng khái quát hơn ( so với các lớp trước). Đặc biệt, bước đầu biết hệ thống hóa các kiến thức đã học, nhận ra một số quan hệ giữa các nội dung đã học…..Đây là cơ hội để tiếp tục phát triển năng lực trừu tượng hóa, khái quát hóa trong học tập môn Toán, tiếp tục phát triển khả năng diễn đạt và tập suy luận của học sinh theo mục tiêu của môn Toán ở lớp 4.

Do đặc điểm nhận thức của học sinh lớp 4, trong quá trình dạy học, giáo viên cần phải vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học. Mức độ vận dụng từng phương pháp ở từng loại bài học, ở từng lớp, từng giai đoạn dạy học cũng không giống nhau.

a. Phương pháp trực quan:

Nhận thức của học sinh lớp 4 còn mang tính cụ thể, gắn với các hình ảnh và hiện tượng cụ thể. Trong khi đó kiến thức của môn Toán lại có tính trừu tượng và khái quát cao. Sử dụng phương pháp này nghĩa là giáo viên tổ chức hướng dẫn học sinh hoạt động trực tiếp trên các hiện tượng sự vật cụ thể đó chính là điểm tựa cho hoạt động tư duy, bổ sung vốn hiểu biết, phát triển tư duy trừu tượng và vốn hiểu biết. Ví dụ: khi dạy giải toán ở lớp 4, giáo viên có thể cho học sinh quan sát mô hình hoặc hình vẽ, sau đó lập tóm tắt đề bài rồi mới đến bước chọn phép tính.

b. Phương pháp thực hành luyện tập:

Sử dụng phương pháp này để thực hành luyện tập kiến thức, kỹ năng giải toán từ đơn giản đến phức tạp ( chủ yếu ở các tiết luyện tập ). Trong quá trình học sinh luyện tập, giáo viên có thể phối hợp các phương pháp như: gợi mở - vấn đáp và cả giảng giải - minh hoạ.

c. Phương pháp gợi mở - vấn đáp:

Đây là phương pháp rất cần thiết và thích hợp với học sinh tiểu học, rèn cho học sinh cách suy nghĩ, cách diễn đạt bằng lời, tạo niềm tin và khả năng học tập của từng học sinh.

d. Phương pháp giảng giải - minh hoạ:

Giáo viên hạn chế dùng phương pháp này. Khi cần giảng giải - minh hoạ thì giáo viên nói gọn, rõ và kết hợp với gợi mở - vấn đáp. Giáo viên nên phối hợp giảng giải với hoạt động thực hành của học sinh (Ví dụ: Bằng hình vẽ, mô hình, vật thật...) để học sinh phối hợp nghe, nhìn và làm.

e. Phương pháp sơ đồ đoạn thẳng:

Giáo viên sử dụng sơ đồ đoạn thẳng để biểu diễn các đại lượng đã cho ở trong bài và mối liên hệ phụ thuộc giữa các đại lượng đó. Giáo viên phải chọn độ dài các đoạn thẳng một cách thích hợp để học sinh dễ dàng thấy được mối liên hệ phụ thuộc giữa các đại lượng tạo ra hình ảnh cụ thể giúp học sinh suy nghĩ tìm tòi giải toán.