Sáng kiến kinh nghiệm Phát triển tư duy thuật toán cho học sinh THPT trên con đường từ ý tưởng đến mô tả thuật toán

Mục tiêu của giáo dục phổ thông là “Giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
Phương pháp dạy học là khâu rất quan trọng bởi lẽ phương pháp dạy học có hợp lý thì hiệu quả của việc dạy học mới cao, phương pháp dạy học phù hợp thì mới có thể phát huy được khả năng tư duy, sáng tạo của người học. Bởi vậy, việc đổi mới giáo dục trước hết là việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng chủ động, tích cực, “lấy người học làm trung tâm”.
Thực tiễn dạy học cho thấy phương pháp dạy học hiện nay tuy đã nhiều đổi mới nhưng cũng chưa đáp ứng được mục tiêu đề ra, ở trường phổ thông các thầy cô quan tâm đến nội dung và phương pháp học tập đáp ứng tốt cho các kì thi nhưng chưa chú trọng thích đáng vào rèn luyện phát triển trí tuệ, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thực vào thực tiễn, đặc biệt là phát triển tư duy thuật toán. Tư duy thuật toán là loại hình rất cần thiết trong dạy học và làm việc sau này của học sinh. Chính vì vậy, người thầy không chỉ cung cấp kiến thức mà còn dạy cách học, phát huy khả năng tư duy, phân tích, tổng hợp, nhận xét, đánh giá, phát hiện vấn đề làm cho học sinh chủ động trong học tập, say mê nghiên cứu, gạt bỏ tư tưởng ngại và sợ thuật toán làm cho thuật toán trong tin học trở nên gần gũi và thiết thực đối với học sinh.

Mục tiêu của môn Tin học, bậc phổ thông là “nhằm cung cấp cho học sinh những kiến thức phổ thông về ngành khoa học tin học, hình thành và phát triển khả năng tư duy thuật toán, năng lực sử dụng các thành tựu của ngành khoa học này trong học tập và trong các lĩnh vực hoạt động của mình sau này." Trên thực tế có rất ít giáo viên quan tâm nghiên cứu các câu hỏi “Tư duy thuật toán là gì?” và “Cần phải dạy học như thế nào để có thể rèn luyện và phát triển tư duy thuật toán cho học sinh?”. Đề tài này đã thảo luận những vấn đề đặt ra trong các câu hỏi trên và trình bày một quan điểm dạy cho học sinh phương cách tư duy để chuyển hóa được ý tưởng thuật toán thành mô tả thuật toán giải bài toán.
Trong chương trình Tin học 10 học sinh mới tiếp xúc với thuật toán trong tin học nên có một khoảng trống về mặt thể hiện tri thức, ngầm diễn ra trong tư duy, giữa phần nêu ý tưởng thuật toán và phần mô tả thuật toán. Vì các lý do nêu trên, tôi chọn đề tài viết sáng kiến kinh nghiệm là: “Phát triển tư duy thuật toán cho học sinh THPT thông qua “ Bài toán và thuật toán” Tin học 10 ”, nhằm giúp cho học sinh có cái nhìn khái quát hơn về thuật toán từ đó phát triển tư duy tốt là nên tảng cho việc lập trình sau này.