Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học Toán cho học sinh Lớp 5

Hiện nay, ngành Giáo dục đang triển khai thực hiện Nghị quyết hội nghị lần thứ 8, Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI (Nghị quyết số 29) về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo. Đây là một nhiệm vụ cấp thiết và có tính thời sự. Tuy nhiên, để thực hiện Đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo thì vai trò của người giáo viên vô cùng quan trọng, có tính quyết định. Do đó, đòi hỏi người giáo viên không chỉ nắm vững kiến thức và phương pháp dạy học hiện đại mà phải biết vận dụng các phương pháp thích hợp để tổ chức dạy học cho từng nội dung kiến thức cụ thể. Có như vậy mới kích thích được sự say mê, hứng thú học tập, sáng tạo của học sinh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu mới của đất nước.

Như chúng ta đã biết, không có phương pháp dạy học nào là vạn năng. Việc tìm kiếm và vận dụng các phương pháp tiên tiến vào quá trình dạy học các môn học ở Tiểu học nói chung và môn Toán nói riêng là vấn đề quan trọng nhằm hình thành cho học sinh phương pháp học tập độc lập, sáng tạo, qua đó nâng cao chất lượng dạy học. Một trong những phương pháp có nhiều ưu điểm, đáp ứng được mục tiêu yêu cầu đổi mới và vận dụng tốt vào quá trình dạy học ở tiểu học hiện nay đó là “ Sơ đồ tư duy”.

Sơ đồ tư duy không những giúp các nhà quản lý, giúp người giáo viên đổi mới công tác quản lý, đổi mới phương pháp đạt hiệu quả mà còn có một cái nhìn tổng thể nắm chắc mục tiêu, không bỏ sót việc. Sử dụng sơ đồ tư duy người giáo viên sẽ hình dung ra toàn bộ các hoạt động của quá trình lên lớp và có thể dự kiến tốt được tình huống sư phạm có thể xảy ra. Từ đó người giáo viên có thể tự tin hơn trong quá trình giảng dạy làm cho tiết học trở lên nhẹ nhàng, sinh động, hiệu quả, không đơn điệu, nhàm chán. Còn đối với học sinh, sử dụng sơ đồ tư duy trong học tập, các em sẽ biết cách học và tự học một cách có chủ đích, không thuộc lòng, thuộc vẹt một cách máy móc. Các em sẽ nhớ nhanh, nhớ lâu, hiểu sâu các kiến thức trọng tâm cơ bản, biết liên tưởng, liên kết thành một hệ thống các kiến thức có liên quan với nhau và đặc biệt các em có thể thuộc bài ngay tại lớp, tập trung được sức mạnh tập thể, tự tin và sáng tạo hơn. Việc sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học Toán sẽ hướng các em đến một phương cách học tập tích cực và tự chủ, chúng ta không chỉ cần giúp các em khám phá các kiến thức mới mà còn phải giúp các em hệ thống được những kiến thức đó. Việc xây dựng được một “hình ảnh” thể hiện mối liên hệ giữa các kiến thức sẽ mang lại những lợi ích đáng quan tâm về các mặt: ghi nhớ, phát triển nhận thức, tư duy, óc tưởng tượng và khả năng sáng tạo…

Sơ đồ tư duy là công cụ hữu ích trong giảng dạy và học tập giúp giáo viên và học sinh trong việc trình bày các ý tưởng, tóm tắt, hệ thống hoá các kiến thức của một bài học, một chủ đề một cách rõ ràng, mạch lạc, logic và đặc biệt là dễ phát triển ý tưởng. Hiện nay, sơ đồ tư duy đã được áp dụng dạy học một số môn học ở nhiều trường và mang lại hiệu quả khá cao. Tuy nhiên việc sử dụng “ Sơ đồ tư duy” trong thời gian qua cho thấy, giáo viên còn gặp nhiều khó khăn trong việc sử dụng các phương pháp dạy học. Các phương pháp dạy học truyền thống vẫn chiếm ưu thế, học sinh học tập còn thụ động.Vì vậy tôi chọn đề tài “Một số giải pháp sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học Toán cho học sinh lớp 5” nhằm giúp các em hệ thống lại một số kiến thức Toán học mà các em đã được học.