Sáng kiến kinh nghiệm Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua bộ môn Sinh học 8

Đổi mới phương pháp dạy học để nâng cao chất lượng dạy học là yêu cầu, là chủ trương của Đảng và Nhà nước về sự nghiệp giáo dục, đã và đang được thực hiện trên quy mô toàn quốc, được đội ngũ cán bộ giáo viên tích cực hưởng ứng.

Từ nhiều năm nay các nước trên thế giới đã đưa môn học giáo dục kĩ năng sống vào chương trình học ở bậc tiểu học và trung học. Chương trình đổi mới phương pháp dạy học của ngành giáo dục được coi là lấy học sinh làm trung tâm nhưng cũng chưa đáp ứng được những vấn đề liên quan đến kĩ năng sống. Những năm gần đây, tình trạng trẻ vị thành niên phạm tội có xu hướng gia tăng.

Thực tế việc giáo dục toàn diện cho học sinh, trong đó có kĩ năng sống ở nước ta còn hạn chế. Một số nhà trường còn quan niệm dạy học là dạy kiến thức chứ chưa dạy các em thái độ, kĩ năng ứng xử trong các mối quan hệ (với con người, với môi trường thiên nhiên,…) Hơn nữa giáo viên bộ môn với 45 phút phải lo chuyển tải các nội dung bài dạy. Trong thời gian qua nhiệm vụ này được xem là của giáo viên chủ nhiệm. Trong khi đó giáo viên chủ nhiệm cả tuần cũng chỉ có một tiết sinh hoạt lớp. Thầy cô giáo chủ nhiệm được giao phụ trách học sinh nhưng không có thời gian nắm tình hình của từng em.

Các chuyên gia cho rằng đó là một khiếm khuyết rất lớn trong giáo dục và đào tạo học sinh. Chúng ta mới chỉ nghiêng về đào tạo mà coi nhẹ phần giáo dục toàn diện cho học sinh. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên là do:

- Về phía Ban giám hiệu: chưa quan tâm đầy đủ đến công tác giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, chưa đưa công tác này thành kế hoạch cụ thể, chưa có công tác tổ chức và hướng dẫn thực hiện đầy đủ cho giáo viên.

- Về phía giáo viên: Tập thể sư phạm nhà trường là đội ngũ cán bộ giáo viên công nhân viên, đa số đạt và vượt chuẩn về chuyên môn, có lòng yêu nghề, trách nhiệm, tận tụy với học sinh. Hầu hết quí thầy, cô giáo đều nhận thức rõ tầm quan trọng của công tác giáo dục đạo đức, giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, từ đó luôn quan tâm thực hiện một cách có hiệu quả nhất. Tuy nhiên vẫn còn một vài giáo viên chưa sâu sát và quan tâm triệt để tới việc giáo dục đạo đức, giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Chưa biết cách tổ chức cho học sinh các hoạt động hướng tới nhận thức và giáo dục kĩ năng sống phù hợp với lứa tuổi.

- Về phía học sinh: Chưa được trang bị các kĩ năng cần thiết để nhận thức bản thân, để đối phó với các nguy cơ đến từ các mối quan hệ xã hội, sự biến đổi tâm sinh lý bản thân, sự biến đổi trong các mối quan hệ.

- Về phía phụ huynh học sinh: Bên cạnh nhiều phụ huynh quan tâm đến việc học tập của con em mình vẫn còn không ít phụ huynh chưa có nhận thức đầy đủ về nhiệm vụ giáo dục đạo đức học sinh, chưa thực sự gương mẫu cho các con noi theo. Họ quá bận không có thời gian để trò chuyện với con, quá nuông chiều thỏa mãn mọi nhu cầu của con và cho rằng thế là đã quan tâm, chăm sóc chúng một cách đầy đủ. Đôi khi họ quá kỳ vọng để buộc con phải đạt được những mục tiêu vượt xa khả năng của chúng, đặc biệt là trong học tập, trong việc dạy dỗ con mình thì "trăm sự nhờ thầy cô"... có lẽ là tình trạng phổ biến trong các gia đình hiện nay. Không ít cha mẹ khi được thông báo về tình hình của con mới giật mình bởi mọi chuyện đã đi quá tầm kiểm soát của mình. Có rất nhiều học sinh nghịch ngợm, quậy phá nhưng qua tìm hiểu thì mới rõ là các em rất đáng thương, thiếu thốn tình cảm, khao khát được quan tâm chia sẻ.

- Về phía môi trường xã hội: Sự phát triển nhanh về kinh tế - văn hóa - xã hội tại địa phương đồng thời đem lại nhiều vấn đề xã hội. Các tụ điểm vui chơi giải trí thu hút học sinh rời xa học tập đồng thời tạo ra nhiều nguy cơ tấn công vào tâm lý, sức khỏe của học sinh. Khu vực quanh trường và trong xã có nhiều điểm Internet, quán bida, karaoke. Nơi đây có thể trở thành điểm tụ tập của học sinh trước và sau giờ học hoặc trong những giờ trốn học. Đây có thể là nơi bắt nguồn cho những xích mích, mâu thuẫn dẫn đến giải quyết theo băng nhóm, bằng bạo lực.

Gia đình, nhà trường và xã hội luôn được coi là "tam giác" giáo dục quan trọng đối với học sinh. Tầm quan trọng của mỗi lực lượng cũng như mối quan hệ giữa chúng trong việc giáo dục học sinh ai cũng hiểu nhưng vẫn có khoảng cách lớn giữa nói và làm.