Sáng kiến kinh nghiệm Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Lớp 10 qua giờ đọc hiểu văn bản Văn học dân gian Việt Nam

Trước yêu cầu đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo hiện nay, giáo dục kỹ năng sống (KNS) cho người học là trách nhiệm của mỗi quốc gia (Theo tinh thần của chương trình hành động Dakar năm 2000). Giáo dục KNS là nhằm trang bị cho người học những kỹ năng cốt lõi để họ có thể ứng phó với các tình huống trong cuộc sống. Hơn nữa nội dung giáo dục KNS không chỉ tác động tới nhận thức, thái độ của người học mà quan trọng là thay đổi hành vi của họ theo hướng tích cực. Giáo dục kỹ năng sống là yếu tố quan trọng góp phần đổi mới toàn diện nền giáo dục đào tạo gắn với 4 mục tiêu quan trọng của giáo dục: “Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để khẳng định mình”. Nội dung giáo dục kỹ năng sống đã được tích hợp trong một số môn học và các hoạt động giáo dục trong trường phổ thông, việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh còn được thực hiện thông qua nhiều chương trình, dự án như: Giáo dục bảo vệ môi trường, giáo dục phòng tránh HIV/AIDS, giáo dục phòng chống ma túy, giáo dục phòng tránh thương tích, giáo dục vệ sinh an toàn thực phẩm.., giáo dục KNS gắn với những nội dung và vấn đề cụ thể.

Ngữ văn là môn học giữ vị trí quan trọng trong chương trình giảng dạy các môn văn hóa phổ thông. Với đặc trưng của một môn học về khoa học xã hội và nhân văn, bên cạnh nhiệm vụ hình thành và phát triển năng lực sử dụng tiếng Việt, năng lực tiếp nhận văn bản văn học và các loại văn bản khác, môn Ngữ văn còn giúp người học có được những hiểu biết về xã hội, văn hoá, văn học, lịch sử, đời sống nội tâm của con người. Ngoài ra môn Ngữ văn giúp học sinh có năng lực ngôn ngữ để học tập, khả năng giao tiếp, nhận thức về xã hội và con người, bồi dưỡng năng lực tư duy, làm giàu xúc cảm thẩm mĩ và định hướng thị hiếu lành mạnh để hoàn thiện nhân cách.Vì thế, Ngữ văn là môn học có những khả năng đặc biệt trong việc giáo dục các KNS cho học sinh.

Trong môn Ngữ văn, một bộ phận Văn học rất quan trọng được đưa vào đầu chương trình mỗi cấp học, đó chính là Văn học dân gian. Tìm hiểu Văn học dân gian, học sinh không chỉ khám phá được cái hay, cái đẹp của sáng tác nghệ thuật ngôn từ, mà còn thu thập được vốn hiểu biết về văn hóa xã hội, phong tục tập quán, nếp sống, những sinh hoạt văn hóa dân gian của dân tộc, biết vận dụng những phần tinh túy ấy vào cuộc sống thực tiễn. “ Văn học dân gian là cội nguồn, là bầu sữa mẹ nuôi dưỡng tâm hồn dân tộc Việt Nam", vì vậy giáo viên Ngữ văn cần lựa chọn phương pháp - phương tiện..., những sáng tạo mới phù hợp với nội dung văn học dân gian, nhằm tổ chức, định hướng cho học sinh thu thập thông tin, chinh phục kho tàng tri thức một cách hiệu quả, nắm bắt được những giá trị quý giá nhất trong đời sống tinh thần của con người và qua đó giáo dục KNS cho học sinh.

Trường PTDTNT THCS&THPT Bắc Hà là cái nôi đào tạo cán bộ các ngành, nghề cho 3 huyện nghèo, khó khăn của tỉnh Lào Cai, một tỉnh miền núi Tây Bắc của Tổ quốc. Trong thời gian qua nhà trường đã rất quan tâm đến việc chỉ đạo và tổ chức giáo dục KNS cho học sinh góp phần nâng cao chất lượng toàn diện của nhà trường. Hoạt động giáo dục KNS rất được chú ý trong các bài học, môn học, qua sự trải nghiệm của học sinh trong các hoạt động ngoại khóa, trong thực tế cuộc sống học tập tại môi trường nội trú. Rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh được xác định là một trong những nội dung cơ bản của phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” tại nhà trường. Xuất phát từ những vấn đề nêu trên cá nhân tôi và các giáo viên văn trường PTDT Nội trú THCS&THPT Bắc Hà đã tổ chức thực hiện giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong từng tiết học đặc biệt là tiết đọc văn. Hoạt động này bước đầu thu được hiệu quả tương đối khả quan, tạo hứng thú cho học sinh học tập, nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. Trong quá trình giảng dạy phần Văn học dân gian Việt Nam ở lớp 10, tôi đã tích lũy được một số kinh nghiệm nhỏ trong việc giáo dục KNS cho các em học sinh- đặc biệt là học sinh dân tộc vùng khó khăn, xin trình bày để các bạn đồng nghiệp cùng tham khảo.