Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học văn bản kịch trong chương trình Ngữ văn 11 - THPT theo quan điểm tích cực

So với các bộ môn học khác được học trong nhà trường, văn học là bộ môn vừa mang tính khoa học vừa mang tính nghệ thuật. Văn chương vốn có khả năng nhanh nhạy nhất trong việc đi vào tâm hồn bạn đọc, lắng đọng, kết tinh trong tâm hồn họ, không chỉ giúp họ hiểu cuộc đời, hiểu con người mà còn mang đến cho họ những bài học quí báu, những triết lí nhân sinh thế sự để đời.

Môn Ngữ văn ở cấp Trung học phổ thông nhằm cung cấp cho học sinh những kiến thức phổ thông cơ bản, hiện đại bao gồm: Kiến thức về những tác phẩm tiêu biểu cho các thể loại cơ bản của văn học Việt Nam và một số tác phẩm, đoạn trích văn học nước ngoài, hình thành những tiếp nhận văn học, cảm thụ thẩm mĩ, năng lực tự học và năng lực thực hành, ứng dụng. Quan trọng nhất, văn học bỗi dưỡng tình yêu tiếng việt, văn hoá, yêu thương quê hương đất nước, tinh thần dân chủ nhân văn…Nhưng để đạt được những mục tiêu dạy học đó, đứng trước một tácphẩm văn chương nói chung,giáo viênthật khó định ra một cách dạychung bởi mỗi bài, mỗi tác phẩm có những nét đặc thù riêng của loại thể. Chính vì vậy, nó càng đòi hỏingười thầy phải xác định được loạithể của từng tác phẩm, từ đó xác định cho mìnhmột phương pháp, biệnpháp dạyhọc phù hợp.

Kịch là một trong những loại hình nghệ thuật biểu diễn được đưa vào giảng dạy, học tập ở nhà trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông, song văn bản kịch chỉ chiếm tỷ lệ rất khiêm tốnso với các thể loại văn bản văn học khác. Tâm lý phổ biến của đờisống văn học nhà trường là ít quan tâm đếnkịch bản văn học, dạy học chay, dạy học lý thuyết suông hoặc tiếp cận với kịch như với văn bản khác. Kinh nghiệm thưởng thức kịch thường là hạn chế,tài liệu viếtvề kịch không nhiều khi thiết bị hỗ trợ cho tiết dạy còn thiếu thốn nên các giờ học kịch bản văn học chưa đạt tối ưu yêu cầu cần đạt. Có khi học xong trích đoạn kịch, học sinh không phân biệt được sự khác nhau giữa kịch với một văn bản truyện. Thực tế này sẽ làm mất đi yêu cầu khoa học thực tiễn trong dạy học, sẽ giảm đi niềm yêu thích, hứng thú của thầy trò, không đạt mục tiêu dạy học nói chung. Như chúng ta đã biết, kịch được giảng dạytrongnhà trườngkhông phải với tính chất là một loại hình nghệ thuật mà là trên phương diện văn học, nhưng kịchkhông đơn thuần giống như tự sự bởi nó là một bộ môn nghệ thuật, nó có mốiquan hệ vớisân khấunhư hình với bóng. Việc thưởng thức một ác phẩm thuộc thể loạikịch không giống vớimọi tác phẩm vănhọc khác. Do vậy,việc dạy họckịch bản văn học đã gặp không ít khó khăn so với các thể loại văn học khác. Thực tế là việc dạy học kịch vẫn xem nhẹ đặc trưng nghệ thuật kịch mà nặng về khai thác phần “xác” của kịch - phần văn bản, mới chỉ chú trọng khai thác nội dung mà chưa chú ý sự hoà kết giữa yếu tố văn học và sân khấu trong kịch. Những thực trạng nêu trên đã khiến việc dạy học kịch chưa mang lại hiệu quả như mong muốn.